küre - Poetika Yazıları Mavi Kitap / Murathan Mungan

Yazar    : Murathan Mungan
Yayınevi : Metis Edebiyat
Orijinal Dil : Türkçe
Orijinal Yayın Tarihi : 2016

'Yaşamda hiçbir şey tek başına bitmez. Eğer sanatın sonu geliyorsa, beraberinde birçok şeyin daha sonu geliyordur. Siir öldüyse, uğruna şiir yazılan birçok şey de beraberinde ölüyor demektir.' s.24

'Şiir, gücünü akıldışının uçsuz zenginliğinden alır.' s.37

'Şiir, hayata razı olmayanların ihtiyacıdır.' s.68

Murathan Mungan saygı ile izlediğim bir yazar, şair, düşünür. Bence, dilinin sadeliğinin ve derinliğinin etkisi insanın üzerinden kolayca uzaklaşmayan sayılı yazardan bir tanesi.

'küre' bir arkadaşımın sosyal medyada sadece kapağını paylaşarak fotoğrafladığı ve benim bu sayede fark ettiğim bir kitap. Akabinde Patika'da Müslüm'ün görüşmesinin bitmesini beklerken, kitap raflarının arasında dolaşırken elime alıp, bırakamayıp, kendime ve iki dostuma anında hediye aldığım bir kitap. (Bu vesile ile, güzel kitapçıların, raflarının arasında kaybolmanın ve farklı kitaplar keşfetmenin keyfini unutmamız gerektiğini hatırlatmak isterim.)

Güneşin Sofrasında / Dostlar Tiyatrosu

Uyarlayan  : Genco Erkal
Oyuncular  : Genco Erkal, Tülay Günal
Piyano     : Yiğit Özatalay
Viyolonsel : Deniz Doğangün
Klarnet ve Saksofon : Çağdaş Engin
Işık Tasarımı : Hakan Özipek
Oyun yeri  : Kenter Tiyatrosu
Süre       : 90 dakika

Dostlar Tiyatrosu

'Şu sılanın ufak tefek yolları
Ağrıdan sızıdan tutmaz elleri
Tepeden tırnağa şiir dilleri
Yiğidim aslanım burda yatıyor'
Nazım Hikmet Ran - Zülfü Livaneli

‘Güneşin Sofrasında’ oyununu yazdan beri izlemek istiyordum ama başaramamıştım. Bir Aralık akşamına kısmet oldu.

Oyun Tülay Günal'ın sesinden yukarıdaki dizeler ile açıldı ve ilk dakikasından itibaren bizi içine çekti.

Genco Erkal, Nazım Hikmet ile Bertolt Brecht’i muhteşem bir hüner ile biraraya getirmiş. Ama; belki daha çok bildiğimizden, duyduğumuzdan veya Türk olduğu için söylediklerini içimizde hissettiğimizden, Nazım Hikmet’in olan her cümlede gözlerimiz yaşlarla doldu.

Modernite, Demokrasi ve Din / Samir Amin

Yazar    : Samir Amin
Yayınevi : Yordam Kitap
Çeviri   : Fikret Başkaya, Uğur Günsur, Güven öztürk
Orijinal İsim : Modernite Religion et Democraite: Critique de L'Eurocentrisme Critique des Culturalismes
Orijinal Dil  : Fransızca
Orijinal Yayın Tarihi : 2008
Çeviri Yayın Tarihi : 2016

'Eğer bir 'hareket', toplumu ileriye taşıyıp, dönüştürme perspektifine, koşulsuz ve ikircikli olmayan bir tarzda sosyal ilerleme perspektifine sahipse ve öyle hareket ediyorsa o hareket ilericidir.' s. 85

'Mesela kapitalist yeniden üretim mantığının dışına çıkmadan kadın-erkek eşitliği diye bir şey mümkün müdür? Kısa vadede kar güdüsü dışında hiçbir kaygı taşımayan finansal mantık olduğu yerde durdukça, herhangi bir ekolojik hareketin gerçekten bir şeyler başarması mümkün müdür?' s. 111

Samir Amin 85 yaşında, Mısır'da doğmuş, eğitimini Fransa'da yapmış Marksist bir ekonomist. Ekonomist olan veya siyasal bilimler okumuşlara kıyasla modernite benim için çok farklı bir anlam ifade ediyor. Daha doğrusu mimarlık odaklı bir anlam ifade ediyor. O yüzden kitabın ismini ilk gördüğümde bu üç kavramın nasıl biraraya geldiğini anlayamadım. 

Bir süredir, ülkemizin ve dünyanın içinde bulunduğu durumu daha iyi anlayabilmek üzere birçok farklı kitap okumaya çalışıyorum. Felsefe, psikoloji, ekoloji odaklı olan bu kitapların arasına neredeyse ben farkında olmadan giren 'Modernite, Demokrasi ve Din' ekonomi/siyaset konuları üzerine okuduğum ilk kitap denebilir.

Kaçırdıklarımız - Yaşanmamış Hayata Övgü / Adam Phillips

Yazar    : Adam Phillips
Yayınevi : Metis Yayınları
Çeviri   : Selin Siral
Orijinal İsim : Missing Out, In Praise of the Unlived Life
Orijinal Dil  : İngilizce
Orijinal Yayın Tarihi : 2012
Çeviri Yayın Tarihi : 2015

'Gerçeklik önemlidir çünkü bizi tatmin edebilecek tek şey odur.' s. 29

'Deneyimden bir şeyler öğrenmek, ihtiyacımızı dünyada yaşamakla bağdaşır kılmanın yollarını bulmak anlamına gelir.' s.30

'Başkalarınca tanınmayı ve gerek kendimizi gerekse ihtiyaçlarımızı tanımayı her zaman göze alamayız çünkü işin ucunda acı çekmek vardır.' s.38

'Bir başka deyişle, anlamamak ve anlaşılmamak insanı mükemmelliğin zorbalığından kurtarır (ihtiyaç karşısında yapabileceğimiz en iyi şey her zaman anlamak değildir). s. 53

'Başlangıçta kavramak, kavrayamamak özgürlüğüne erişebilmemizin tek yoludur.' s. 67

'Çocuk coşku dolu bir geleceğin teminatını ister, yetişkin öyle bir şey olmadığının tasdiklenmesini. Çocuğun arzusu çocukluktan çıkmaktır, yetişkinin arzusuysa değişim isteğinden kurtulmak.' s.103

'Gelişim, hayati ihtiyaçların duyumsal tatminleri ve bunların getirdiği hazlardan hakkaniyet, sadakat ve bilgiye geçiş sürecidir. s. 127

Adam Phillips Lacan'cı İngiliz bir psikoterapist. Zamanında çocuk psikoterapisi üzerine çalıştığı için en temel kavramlara, çocuklukta yaşadığımız olaylara çok yalın bir göz ile bakıp, bunları kelimelere dökebiliyor. Phillips değindiği kavramları açıklarken, Freud, Bion, Winnicott gibi öncüllerinden referanslar verirken, edebiyattanda, özellikle Shakespeare'den, gerçek anlamda faydalanıyor.

Kabuk Adam / Aslı Erdoğan

Yazar    : Aslı Erdoğan
Yayınevi : Everest Yayınları
Orijinal Dil : Türkçe
Orijinal Yayın Tarihi : 1994

'Bazen insana hiçbir şey hatırlamak kadar acı vermez, özellikle de mutluluğu hatırlamak kadar. Unutamamak. Belleğin kaçınılmaz intikamı.' s.9

'Zekamı kanıtlamak için söylediğim nice laf gibi gereksiz ve boştu, ruhun kendisinden gelmediği için de yapaydı.' s. 35

''Cehenneme giden yolun taşları iyi niyetle döşenmiştir.' derler ama buna inanmıyorum. Her iyi niyet taşını ters çevirin, altında bir alçaklık saklıdır. Cehenneme giden yolun taşları, bence korkuyla döşenmiştir. İçimdeki insan uyanmıştı ve bütün uyanışlar korku vericidir.' s. 137

Aslı Erdoğan'ı daha önce duymamış bir çok kişi geçtiğimiz üç hafta içinde kesinlikle ismine denk gelmiştir. Aman ha, sadece ismini, hakkında yazılan köşe yazılarını, haberleri okumakla kalmayın. Alın elinize herhangi bir kitabını ve kendi dilinden, elinden okuyun kendisini, insanı, hayalgücünü, duyumsamayı...

Filozof Olmayanlar İçin Felsefeye Giriş / Louis Althusser

Yazar    : Louis Althusser
Yayınevi : Can Yayınları
Çeviri   : İsmet Birkan
Orijinal İsim : Initiation a la philosophie pour les non-philosophes
Orijinal Dil  : Fransızca
Orijinal Yayın Tarihi : 2014
Çeviri Yayın Tarihi : 2016

'Bana sorulsaydı: Tamam da, son kertede filozof dediğin nedir? Şöyle derdim: teori alanında savaşan bir adam. Savaşabilmek için savaşmayı savaşarak öğrenmek gerekir; teoride savaşmak için de bilimsel pratik yoluyla ideolojik ve siyasal pratik yoluyla teorisyen olmak gerekir' s. 268

'Aristoteles pratik kelimesinin iki anlamını ayırt eder. Birinci anlamına göre pratik, 'poiesis', yani üretim veya yapım, imal demektir... İkinci anlamına göreyse pratik 'praxis'tir; burada, bir eyleyici ve dıştan gelen araçların etkisiyle dönüşen şey söz konusu 'nesne' değil, kendi eylemi, kendi pratiği içinde, bizzat dönüşen 'özne'nin kendisidir.' s. 113

Louis Althusser 1918-1990 arasında yaşamış Cezayir doğumlu Fransız bir filozof. Marx, Lacan, Spinoza, Frued, Rousseau gibi düşünürlerden etkilenmiş ve Foucault, Badiou, Zizek, Ranciere, Deleuze gibi günümüzün önde gelen düşünürlerini etkilemiş bir yazar. 

galat-ı meşhur / Soner Yalçın

Yazar    : Soner Yalçın
Yayınevi : Kırmızı Kedi Yayınevi
Orijinal Dil : Türkçe
Orijinal Yayın Tarihi : 2016

'Demokrasi amaç değildir. Demokrasi araç'tır.
Temel amaç özgürlüklerdir.
Demokrasi nihai hedef değildir; sadece özgürlüşmenin aracı'dır. Nihai hedef özgürlük'tür.
Bizim gibi ülkelerde "araç" kitlelere, "amaç" diye yutturuluyor.'
s. 210

'Büyük yazar Balzac Kibar Fahişeler romanında şunu yazdı:
İnsan, göre göre kötülüklere alışır, yapılanları boş verir. Önce yapılan kötülükleri onaylamaya başlar, sonunda kendisi de yapar. Hiç durmadan utanç verici ve sonu gelmeyen uzlaşmalarla lekelenen ruh; zamanla pörsür, asil düşüncelerin zemberiği paslanır. bayağılığın zıvanaları yıpranır ve kendi kendine dönüp durur. Karakterler gevşer, yetenekler yozlaşır.'
s. 386

'Ruh açlığını doyuramazsınız; ne paralar, mevkiler, şöhretler, akademik unvanlar verseniz de insanı ezen bu açlığı yok edemezsiniz.'
s. 371

Soner Yalçın birçok kitabı olan bir gazeteci. Galat-ı meşhur en son yayımlanan kitabı. Kitaplarını babamın kütüphanesinde görmüş olmama rağmen şimdiye kadar hiç okumamıştım. Kitap okumadığım için mi hayır, kitap okurum. Ama ben mimarım ve mesleğim gereği ya mimarlık, ya sosyoloji ya da hafif felsefe kitaplarını okumayı tercih ederim. Türkiye'nin gündemini gazetelerden ve sosyal medyadan, dünyanın Türkiye'ye nasıl baktığını ise yabancı basından takip ederim ve bunun nispeten yeterli olduğunu düşünürüm/düşünürdüm. 

Özgürlükten Kaçış / Erich Fromm

Yazar    : Erich Fromm
Yayınevi : Say Yayınları
Çeviri   : Şemsa Yeğin
Orijinal İsim : Escape From Freedom
Orijinal Dil  : İngilizce
Orijinal Yayın Tarihi : 1941
Çeviri Yayın Tarihi : 2015

'Faşizmle savaşmak için onu anlamak zorundayız. İyimser hayallerin bize bir yararı olmaz. İyimser görüşler dile getirmekse, bir Kızılderili yağmur dansı kuttöreni kadar yetersiz ve yararsız olacaktır. Faşizmin boy göstermesine ortam hazırlayan ekonomik ve toplumsal koşullar sorunundan başka, anlaşılması gereken bir insansal sorun da var.' s. 23
'Yaratıcı düşüncenin - tüm diğer yaratıcı etkinlikler gibi - coşkulara ayrılmaz biçimde bağlı olmasına karşın, duygusuz yaşamak ve düşünmek bir ideal haline gelmiştir.' s.251

Erich Fromm'un Özgürlükten Kaçış isimli kitabı, orjinal basım dili İngilizce olarak Amerika'da 1941 yılında yayınlamıştır.

Kitap Rönesans ve Reform dönemlerinden başlayarak Nazi dönemine kadar olan süreç içerisinde, toplumsal koşulların nasıl değiştiğini, buna bağlı olarak kişinin bireyselleşmesinin ve özgürleşmesinin nasıl bir evrim geçirdiğini anlatıyor. 

Az Yeterlidir: Mimarlık ve Asketizm Üzerine / Pier Vittorio Aureli

Yazar    : Pier Vittorio Aureli
Yayınevi : Lemis Yayın
Çeviri   : Baran Bilir
Orijinal İsim : Less is Enough:On Architecture and Asceticism
Orijinal Dil  : İngilizce
Orijinal Yayın Tarihi : 2013
Çeviri Yayın Tarihi : 2015

'Yani kapitalistler, bize krize karşılık verebilmenin tek yolunun en temel sosyal refahtan mahrum bırakılırken daha da varlık sahibi olmaya yatırım yapmak olduğunu söylüyor. Bu senaryo karşısında asketizm belki ironik bir duruş olabilir, çünkü durumumuzun yerinde bir betimlemesini sunmakla kalmaz, piyasanın dayattığı kıtlık rejiminin sınırlarının dışında neyin gerekli olup neyin olmadığını yeniden tanımlamamızı sağlar. Böylelikle asketizm, iyi bir yaşam ihya etme imkanı ve ayrıca daha azla - ve daha iyi - yaşayabileceğimiz umududur. Yine bu az, bir ideolojiye dönüştürülmemeli: Az çok değildir, az yalnızca azdır.' s. 62 

Pier Vittorio Aureli DOGMA ofisinin iki kurucusundan bir tanesi. Ofis hayatı ile birlikte akademik hayatı da idare eden, ve aynı zamanda MIT Press gibi yayınevlerinden kitapları yayınlamış olan bir mimar. Mimarlığın bugün ne ifade ettiği, neye hizmet ettiği üzerine düşünen bir yazar.

Beden Asla Yalan Söylemez / Alice Miller

Yazar    : Alice Miller
Yayınevi : okuyan us yayınevi
Çeviri   : Cihan Dansuk
Orijinal İsim : Die Revolte des Körpers
Orijinal Dil  : Almanca
Orijinal Yayın Tarihi : 2005
Çeviri Yayın Tarihi : 2014

'Beden, hakikatımızın gardiyanıdır, çünkü bir hayat tecrübesi taşır ve organizmamızın hakikatı ile birlikte yaşayabilmemizi sağlar. Fiziksel belirtilerin yardımıyla, bizi bu hakikati bilişsel olarak ele almaya zorlar ki içimizdeki çocukla, içimizde yaşamaya devam eden çocukla, bir zamanlar hiçe sayılmış, suistimal edilmiş, aşağılanmış çocukla ahenkle iletişim kurabilelim.' s. 26

Alice Miller İsviçreli bir psikoanalist. 'yetenekli çocuğun dramı' kitabı ile biliniyor. 'beden asla yalan söylemez' bu kitapta bahsedilen konuları daha derinlere inerek inceliyor.

Senelerdir ciddi migren atakları yaşayan biri olarak, bedenin tepkilerini nispeten takip edebilen biriyim. Ancak bu kitabı okuduktan sonra bedenin doğduğumuz andan itibaren, hatta kimi varsayımlara göre daha önceki yaşantılarımızdaki, deneyimlerimizi kaydettiğini düşünmeye başladım. Belli durumlarda verdiğimiz tepkilerin fiziksel hastalık olduğunu düşünmemize rağmen içimizden gelen başka şeylerin dışa vurumları olduğuna inancım daha da arttı. 

Çok Hayal Kuran Çocuk / Şermin Çarkacı

Yazar    : Şermin Çarkacı
Çizimler : shutterstock.com 
Yayınevi : Elma Yayınevi
Orijinal Dil : Türkçe
Orijinal Yayın Tarihi : 2015

'Aslında gerçekten bir hayal perisi var. Çocuklar hayallerini kurup da uykuya daldığında, o en çok hayal kuran çocuğun rüyasına giriyor. Seçilen şanslı çocuk, rüyalarında da hayal kurmaya devam eder...' s.1

Şermin Çarkacı daha önce okuduğum 'oyuncu anne' kitabı ile tanıştığım, sosyal medyada da oyuncu anne olarak bilinen, hayallerini, yaşadıklarını çok güzel bir dil ile, dijital dünyadan ve yazılı basından bizlerle paylaşan birisi. 

Evimizin yetişkin kütüphanesine 'oyuncu anne' kitabındaki keşfettirici, öğretici ve eğlenceli oyun anlatımları ile katıldı, sonrasında Kaan'la beraber yapabileceğimiz farklı farklı günlük oyunları önerdiği 'oyun takvimi' ile mutfağımızdaki duvarda yerini aldı, şimdi ise rüyasında dünyayı dolaşan 'Çok Hayal Kuran Çocuk' ile Kaan'nın kütüphanesine yerleşti. Anlaşıldığı üzere evin nerdeyse her köşesinde bir izi oldu.